پیش از آنکه بخواهیم دلار را نسبت به ریال تحلیل کنیم لازم است تا با ارزهای فیات آشنا شویم؛ تا دیدگاهی درست از اینکه ریال ایران روز به روز بی‌ارزش‌تر می‌شود پیدا کنیم.
ارز فیات چیست؟
ارز فیات (Fiat Currency)، پول قانونی بوده که ارزش آن ناشی از اعتبار اقتصادی دولت است و توسط هیچ کالای فیزیکی دیگری پشتیبانی نمی‌شود. به بیان ساده‌تر، قدرت دولت مهم‌ترین فاکتور در تعیین ارزش این نوع پول است. بیشتر کشورهای جهان از سیستم ارز فیات برای خرید خدمات، کالا، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. پول فیات به‌عنوان یک جایگزین استاندارد طلا و سایر سیستم‌های مبتنی بر مبادله کالا در تعیین ارزش پول قانونی قرا گرفته است. کلمه‌ی فیات (Fiat) در زبان لاتین به معنای «اجازه دهید انجام شود» است. در حال حاضر، بیشتر پول‌های کاغذی جهان، مانند یورو، دلار و یوآن، همگی نوعی ارز فیات هستند.
فیات کارنسی چطور کار می‌کند؟
پول فیات به دو دلیل ارزش دارد:
1.ممکن است دولت صادرکننده‌ی آن ارزشش را حفظ کند.
2.طرفین تراکنش بر سر میزان ارزش آن به توافق برسند.
در طول تاریخ، دولت‌ها با استفاده از کالاهای ارزشمند مثل نقره و طلا، سکه تولید می‌کردند یا پولی که امکان تبدیل آن به یک کالای باارزش داشت را چاپ می‌کردند. اما ارز فیات قابل تبدیل به این موارد نیست.
با توجه به اینکه پول فیات هیچ پشتوانه‌ی فیزیکی ندارد، در طول زمان با خطر کاهش ارزش به دلیل افزایش نرخ تورم روبه‌رو است و حتی ممکن است در صورت رخ دادن ابر تورم، ارزش خود را به‌طور کامل از دست بدهد.
اگر مردم یک کشور، ارز ملی را قبول نداشته باشند، آن ارز بیارزش خواهد شد. اما پولی که با تکیه‌بر طلا تولید شده باشد، ارزش ذاتی دارد. چراکه در بازار تقاضای طلا در صنایع متنوع مثل تزئینات، جواهرات و تولید رایانه‌ها وجود دارد.
در اوایل تاریخ ایالات متحده، طلا و در بعضی موارد نقره، پشتوانه‌ی ارز این کشور بودند. با تصویب لایحه‌ی اضطراری بانک‌داری سال ۱۹۳۳ (Emergency Banking Act of 1933)، دولت فدرال آمریکا امکان تبدیل ارز به طلای دولتی را کنار گذاشت. در سال ۱۹۷۱، استاندارد طلا که تا آن دوران پشتوانه‌ی ارز ملی ایالات‌متحده بود به‌کلی از بین رفت و علاوه بر این، انتقال طلا به کشورهای خارجی که در ازای دریافت ارز آمریکا انجام می‌شد نیز به پایان رسید. از آن زمان تا به امروز، پشتوانه دلارهای آمریکا «اعتماد کامل و اعتبار دولت ایالات‌متحده» بوده است. در گذشته روی دلار این نوشته حک شده بود:
دلار، پول قانونی (Legal Tender) برای پرداخت تمام بدهی‌های خصوصی و عمومی است، ولی در خزانه‌داری ایالات‌متحده یا در هر شعبه از بانک فدرال رزرو، امکان تبدیل آن به پول مشروع (Lawful Money) وجود ندارد. بنابراین می‌توان گفت که امروزه دلارهای آمریکا، ارزش قانونی هستند و نه پول مشروع که تبدیل آن به نقره، طلا یا هر نوع کالای دیگری امکان‌پذیر است.
تا این بخش از نوشتارمان، دلایل بی‌ارزشی روزافزون ریال نسبت به سایر ارزهای کشورها را توضیح دادیم. اینکه روز به روز از ارزش ریال کاسته می‌شود عدم پشتوانه درست و چاپ پول‌های بی رویه است که باعث تورم شده و تورم هم ارزش پول را روز به روز کاهش می‌دهد. با این توضیحات می توان باز هم ریال را بیارزش تر دانست ولی تمامی دولت ها سعی می‌کنند جلوی این واقعه را بگیرند یا حداقل از رشد حداکثری آن جلوگیری کنند.
نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که تورم در حال حاضر قابل مهار نیست، حتی در صورتی‌که مهار هم شود قیمت‌های آن دچار ثبات می‌شوند ولی احتمال پایین آمدن قیمت به صورت شارپی و به عنوان مثال رسیدن قیمت به زیر 30 هزار تومان و حتی بیشتر بسیار بعید به نظر می‌رسد.
اینک به چارت دلار در تایم فریم روزانه نگاهی بیندازیم:
با توجه به نمودار دلار و اینکه معمولآ قیمت‌های رند بار روانی بالایی دارند احتمال اینکه دلار را دولت زیر 40 هزار تومان ثابت نگه دارد بسیار بالاست.
نتیجه گیری:
دلار در یک کانال صعودی قرار دارد ولی با توجه به بار روانی 40 هزار تومان که بر دلار حاکم است احتمالاً زیر این قیمت تا مدت‌ها نوسان داشته باشیم، نوسانی که بین 35 هزار تا 40 هزار تومان است.