بورس کالا یک‌نهاد حقوقی است که قوانین و رویه‌هایی را برای تجارت قراردادهای استاندارد کالا و سرمایه‌گذاری محصولات مرتبط تعیین و اجرا می‌کند. انواع مختلفی از بورس کالاهای مدرن وجود دارد که شامل بورس فلزات، سوخت و بورس کالاهای کشاورزی می‌شود.
در ایران نیز مدت‌ها بعد از کنش‌های فراوان بالاخره از 26 مرداد 1401 شاهد حضور خودروهای پر تقاضا در بورس هستیم. از مردادماه امسال بهمن خودرو، دو خودرو خود شامل دیگنیتی و فیدلیتی را در رده کالاهای بورس قرارداد.
علاوه بر دو خودرو معرفی‌شده از بهمن خودرو، پژو 207 و تارا از ایران‌خودرو و خودروهایی از سایپا نیز به‌تازگی در بورس کالا واردشده‌اند و به‌شدت پرتقاضا هستند.
شفافیت در خرید و عرضه خودرو در بورس کالا از مزایای خرید خودرو در بورس نسبت به قرعه‌کشی خودرو است و همین موضوع این روش خرید را جایگزین مناسبی برای قرعه‌کشی کرده است. در این روش علاوه بر اینکه کمپانی‌های سازنده و فروشنده خودرو سود فروش بالاتری نسبت فروش از روش قرعه‌کشی بدست می‌آورند، خریدار نیز باقیمت به‌مراتب ارزان‌تری خرید می‌کند.
متأسفانه از محدودیت‌های خرید با این روش این است که هر کد ملی تنها مجاز به ثبت سفارش با یکی از کد‌های عرضه‌شده است و تنها امکان خرید یک خودرو را دارد و همچنین صدور سند و شماره‌گذاری نیز تنها به اسم خریدار می‌باشد.
خریداران پس از ثبت سفارش در روز عرضه، بر مبنای قیمت پایه، در حراج شرکت و اگر میزان عرضه کمتر از میزان تقاضا باشد در رقابت شرکت خواهند کرد. علاوه بر آن پس از نهایی شدن خرید و انجام فرآیند حراج، باید هزینه‌های عوارض، شماره‌گذاری و هوشمندسازی کارت خودرو که در اطلاعیه عرضه به آن اشاره‌شده را نیز پرداخت نمایند.
همچنین مالیات بر ارزش‌افزوده‌ای که باید پرداخت شود بر مبنای قیمت نهایی است که خریدار در سامانه ثبت و خرید خود را نهایی کرده است.
خودروهایی که در بورس کالا عرضه می‌شوند.
هم‌اکنون خودروهایی که در بورس کالا عرضه می‌شوند شامل خودروهای دیگنیتی، فیدلیتی، لاماری ایما، هایما، پژو 207، سورن، تارا، جک، وانت کارا و کامیونت FORCEاست. لیست دقیق و جدید خودروها را می‌توان در اطلاعیه‌ای که بر روی سایت بورس کالا گذاشته می‌شود، دریافت کرد. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که این خودروها در قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار در بورس معامله می‌شوند.
نحوه خرید خودرو در بورس کالا
مرحله اول: ثبت‌نام در سامانه سجام
مرحله اول بعد از باز کردن حساب، ثبت‌نام در سامانه سجام به آدرس sejam.ir برای افراد متقاضی است. این سامانه توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه برای ارائه خدمات فراگیر و یکپارچه به فعالان بازار بورس و سرمایه ایجادشده است. سجام سامانه جامع اطلاعات مشتریان است که به‌اختصار سجام خوانده می‌شود. سهامداران می‌توانند از طریق این سامانه دارایی‌های خود را مشاهده و از سود‌های دریافتی اطلاع پیدا کنند.
مرحله دوم: دریافت کد بورسی کالا
مرحله دوم بعد از ثبت‌نام در سامانه سجام، ثبت‌نام در کارگزاری مناسب و دریافت کد بورسی کالا است. می‌توانید با مراجعه به سایت ebgo.ir یکی از کارگزاری‌ها را انتخاب و سپس در قسمت اخذ کد آنلاین بورس کالا اقدام به دریافت کد بورسی نمایید.
مرحله سوم: افتتاح حساب وکالتی در بانک
حساب وکالتی، نوعی حساب بانکی است که برای واریز وجوه پیش‌پرداخت مشتری نزد یکی از بانک‌های منتخب افتتاح می‌شود. امکان افتتاح این حساب از طریق اکثر بانک‌ها وجود دارد. در حال حاضر در بانک‌های سپه، تجارت، گردشگری، ملت، کشاورزی، سامان و ملی می‌توانید حساب وکالتی خود را ایجاد کنید.
در نظر داشتن این نکته مهم است که در زمان خریدوفروش خودرو در بورس کالا، تمام وجه مورد معامله خودرو باید در حساب وکالتی شما وجود داشته باشد. هنگام انجام این معامله این حساب مسدود و پس از اتمام معامله به‌حساب بورس کالا منتقل می‌شود. در صورتی‌که تا پایان روز عرضه، خرید خودرو انجام نشود، این مبلغ از حالت بلوکه خارج می‌شود.
مرحله چهارم: ثبت سفارش و واریز پیش‌پرداخت
در این مرحله باید مبلغی از قیمت پایه خودرو را (توسط شرکت خودروساز تعیین‌شده) در حساب وکالتی خود واریز کنید. این مبلغ ممکن است 10، 30 و یا حتی 100 درصد مبلغ پایه خودرو باشد.
ثبت سفارش از زمان تایید عرضه شروع و تا روز قبل از عرضه ادامه دارد. زمان ثبت سفارش از طریق سازمان بورس کالا و یا شرکت خودروساز اطلاع‌رسانی می‌گردد.
نکته مهم: باید توجه کنید که حتی اگر تمام مراحل قبل را به‌درستی انجام داده باشید، به این معنا نیست که مجاز به ثبت‌نام خودرو در بورس کالا هستید. زیرا برخی از خودروسازان قوانین و محدودیت‌های خاصی برای متقاضیان دارند.
مثلاً ممکن است فقط افراد حقیقی امکان ثبت سفارش داشته باشند و یا افرادی که در مراحل قبل موفق به دریافت خودرو از بورس شده‌‌اند امکان ثبت‌نام مجدد نداشته باشند. این قوانین نیز توسط سازمان بورس به اطلاع متقاضیان خواهد رسید.
مرحله پنجم: شرکت در فرآیند خرید خودرو
هنگام شروع عرضه خودرو اگر تعداد خودروهای عرضه‌شده کمتر از تعداد تقاضا باشد رقابت بین مشتریان شروع می‌شود؛ یعنی فردی که بیشترین قیمت را داده باشد به‌عنوان برنده مشخص می‌گردد.
اما اگر تعداد تقاضا کمتر از تعداد خودروی عرضه‌شده باشد و یا در شرایطی رقابتی بین خریداران وجود نداشته باشد، خودروها با همان قیمت پایه فروخته می‌شوند.
مرحله ششم: واریز کل قیمت خودرو
افرادی که در بورس کالا، موفق به خرید خودرو شده‌‌اند باید علاوه بر مابقی قیمت پایه خودرو، هزینه‌های جانبی شامل: خدمات پستی، بیمه شخص ثالث، صدور کارت و عوارض شماره‌گذاری و… که برای هر خودرو متفاوت بوده و همچنین مالیات بر ارزش‌افزوده خودرو را نیز بپردازند. این مبلغ 9 تا 13 درصد قیمت نهایی خودرو است.
توجه به این نکته نیز ضروری است که افراد فقط سه روز برای واریز وجه فرصت دارند.
گام هفتم: تحویل خودرو از بورس کالا
مرحله نهایی برای تحویل خودرو ارائه مستندات مربوط به واریز وجه، اطلاع به کارگزاری، ارائه مستندات به شرکت فروشنده خودرو، تکمیل مراحل ثبت‌نام در شرکت فروشنده و تحویل گرفتن خودرو است.
